کبوتر پرنده ای از خانواده کولمبی فورم Columbiforms است که به دو صورت اهلی و وحشی یافت می شود. نام علمی کبوتر خانگی Columba domestica است که در زبان انگلیسی به آن Dove و Pigeon گفته می شود. به این پرنده در زبان عربی حمام ودر ترکی گورچین گویند. واژه کبوتر یک واژه اصیل فارسی است که از دو واژه کبود(آبی) و تر تشکیل شده است . در زبان هندی باستان به آن Kap ota ودر زبان پهلوی به آن Kapotar می گفته اند. در فارسی محاوره ای متداول به کبوتر ، کفتر می گویند که مبدل کبوتر است ونام های محلی آن در کردستان و کرمانشاه کوتر، کموترودر بعضی نقاط جنوب کپتر و کبتر است. در فرهنگ لغتنامه دهخدا ، نام های زیر به این پرنده نسبت داده شده است : کفتر، کبتر، حمام ، حمامه ، نامه بر ، کوتر، عقد، فاخته، سعئانه، صلصله وبالاخره ورقاء.به ادامه مراجعه کنید

رده بندی علمی کبوتر

سلسله حیوانات Animal
شاخه مهرهداران Vertebrata
رده پرندگان Aves
راسته کبوترسانان Columbiformes
خانواده کبوتر Columbidae
جنس کبوتر Columba


تاریخچه پرورش کبوتر
از سه هزار سال قبل از میلاد ، پرورش کبوتر در میان مصری ها،رومی ها و یونانی ها رواج داشته و پس از آن نیز این پرنده توسط ایرانیان، اعراب و ترک ها جهت رساندن نامه های محرمانه مخصوصاً در هنگام وقوع جنگ ها مورد استفاده قرار می گرفته است. دریانوردان فنیقی و قبرسی ، در هنگام سفر کبوتر ها را با خود می بردند و پس از رسیدن به مقصد ، ان ها را با نامه هایی به محل سکونت خود می فرستادند تا خانواده هایشان را از وضعیت وتاریخ بازگشت خود مطلع سازند . در کشورهای یاد شده ، پرورش متراکم کبوتر متداول بوده ، بشر با ساختن برج هایی ، که امروزه کبوتر خانه نامیده می شود و حفره های زیادی دارد، کود این پرنده را جمع آوری می کرده است ، این رسم هنوز در کشورما متداول است.

نژادهای کبوتر
کبوتر نژادهای فراوانی دارد که نام برخی از این نژادها به شرح زیر است:

کبوتر چاهی
کبوتر شاهین سیاه
کبوتر دم چتری
کبوترمعلق زن قفسی
کبوترشامی
کبوتر بخارا(جارچی)
کبوترترینتون آمریکائی
کبوتر چلچله افسونگر
کبوتر خانگی غول پیکر
کبوتر درشت کوتوله
کبوتر کلاه دار
کبوتر جانسین
کبوترتیپلر
کبوتر مودنا
کبوتر راهبه
کبوتر زاغی
کبوتر بوف کهن آلمانی
کبوتر غلتان شرقی
کبوتر معلق زن کییف
کبوترغلتان نمایشی
کبوتر دمنده
کبوتر دمنده برونر
کبوتر مولمین
کبوترمعلق زن کازان
کبوتر کارنیه
کبوتر معلق زن غرب انگلستان
کبوتر معلق زن ترکی
کبوتر معلق زن اسکندرون
کبوترشاهی
کبوتر دروگر نروژی
کبوتر فرشته
کبوتر پاپر انگلیسی
کبوتر نامه بر
کبوتر سواره نظام
کبوتر پاپر یخی
کبوتر یعقوبی
کبوتر بغدادی
کبوترچین دار شرقی
کبوتر نجفی
کبوتر فر دار جکسون
کبوتر بلغاری
کبوتر کره ای
کبوتر بلژیکی
کبوتر انت ورپ
کبوتر معلق زن ارمنی
کبوتر زین پشت استرالیایی
کبوتر بارب
کبوتر صورت بلند برلینی
کبوتر صورت کوتاه برلینی
کبوتر چینی کاکل دار
کبوتر بلند پرواز بوداپست
کبوتر بلند پرواز صربی
کبوتر بوف ایتالیایی
کبوتر بلند پرواز وین
کبوتر توربیت
کبوتر لاهوری

نژادهای ایرانی کبوتر
مهم ترین نژادهای ایرانی عبارتند از :
کبوتر تهرانی
کبوتر کاشی
کبوتر همدانی
کبوتر تبریزی


جایگاه نگهداری کبوتر
حجم وشکل آشیانه های کبوتر در جاهای مختلف متفاوت است وبرحسب اهداف پرورش دهنده ویا محیط اطراف فرق می کند:

1 ـ پرورش در داخل خانه:
دراین نوع پرورش، نیازی به تجهیزات اضافی نیست وکافی است صندوقی چوبی به ابعاد 30 ×30×30 سانتی متر برای هر جفت کبوترتهیه وبه دیوار خانه آویخته شود ویا در روستاها از لانه های سفالی استفاده شود.

2 ـ پرورش در مزرعه:
در این روش ، شکل آشیانه بستگی به آب وهوای منطقه دارد:
الف ـ اگر منطقه درتابستان ها وزمستان ها درجه حرارت بسیار متغیری داشته باشد، دراین حالت باید اتاقک هایی با دیوارهای محکم ساخت وصندوق هایی از چوب در داخل آن ها قرار داد.
ب ـ اگر منطقه در تابستانها وزمستانها آب وهوای معتدل داشته باشد، میتوان برای ساختن آشیانه از توری استفاده کرد وسه طرف آن را توری کرد و در یک طرف لانه ها را قرار داد واین روش علاوه بر مزارع بر روی پشت بام ها منازل بسیاری از شهرها رایج ومتداول است.

3 ـ پرورش در برج ها:
برج ها برحسب جای خود شکل های مختلفی دارند، گاهی هرمی شکل و گاهی استوانه ای شکل می باشند . در برخی خانه های بزرگ این برج ها را از چوب می سازند، اما در برخی پارک ها این برج ها از سنگ وآجر ساخته میشوند. نقشه ساختمان برج باید متناسب با اهداف ساختن آن باشد ودر داخل برج باید لانه هایی تعبیه کرد که گنجایش آن ها بستگی به توانایی وقدرت مالی پرورش دهندگان دارد. در صورت ساختن برج های بزرگ با سنگ وآجر، باید لانه های کبوترها را درهمان دیواره برج تعبیه کرد . ضمناً می توان از لانه های سفالی نیز استفاده کردتا بتوان تعداد بیشتری لانه در داخل برج تعبیه کرد، این لانه های سفالی باید در کوچکی داشته باشند، اما محوطه داخلی آن ها باید بزرگ باشد. کوچک بودن در از غلتیدن وبیرون آفتادن تخم کبوتر جلوگیری خواهد کرد. باید قطر این برج ها درمحل قاعده بـرج دو تا سـه متر باشد وبـر روی پایـه های محکمی استوار باشد ودر محکمی داشته باشد تا جوجه ها را ازحمله حیوانات درنده حمایت کند ودر لانه های کبوتر باید یک لبه چوبی گذاشته شود که کبوتر درهنگام فرود آمدن وقبل از ورودبه لانه روی آن فرود آید.

منابع مورد استفاده:
1. پرورش وبیماری های کبوتر، تالیف دکتراحسان مقدس، انتشارات پرتو واقعه، تهران، چاپ هفتم، 1390.
2. نگهداری وبهداشت کبوتر، تالیف دکتر الهام خشاب، ترجمه دکتر احسان مقدس، انتشارات نیلوبرگ، تهران، چاپ سوم ، 1389
3. اطلس رنگی نژادهای کبوتر، تالیف دکتر احسان مقدس، انتشارات نیلوبرگ، تهران، چاپ اول، 1389.
(استفاده از مطالب فوق با ذکر منبع بلامانع است)

موضوع‌های مرتبط با این موضوع...
معرفی شتر مرغ
معرفی اردک | پرندگان آبزی
معرفی غاز | پرندگان آبزی
معرفی قو | پرندگان ابزی
معرفی مرغ مینا | سارسانان
معرفی سهره | گنجشک سانان
معرفی قناری | گنجشک سانان
معرفی فنچ | گنجشک سانان
معرفی یا کریم (فاخته ) | کبوتر سانان
معرفی کبوتر وحشی | کبوتر سانان