قو بزرگ ترین پرنده آبزی وشاید زیباترین وبا وقار ترین پرنده جهان باشد . گردن بسیار دراز وظریفی دارد ومثل سایر پرندگان آبزی جثه ای نسبتاً بزرگ دارد . پاهایش کوتاه وپنجه اش پرده دار است . نر وماده به قدری هم شکلند که تشخیص آن ها از یکدیگر دشوار است . قوها معمولاً سفیدند اما دو گونه قوی سیاه هم هست ، یکی قوی سیاه استرالیایی که پر وبالش جز نوک شاهپرهایش سیاه است ودیگری قوی گردن سیاه آمریکای جنوبی که رنگ پرهای گردن آن سیاه است پس همان طور که دیدیم قوی نیمکره شمالی پرهای سفید وقوی نیمکره جنوبی پرهای سیاه وسفید یا سیاه دارند .
در زبان انگلیسی به قو Swan می گویند البته هر کدام از قوی نر وماده نام های متفاوتی دارند برای مثال به قوی نر cob وبه قوی ماده Pen وبه جوجه قو cygnets می گویند . در زبان عربی به قو طائر التم وگاهی نیز بجع می گویند . نام علمی این پرنده Cygnus است .
قو پاهای کوتاهش را مثل دو پارو به کار می گیرد وروی آب به نرمی وبا شکوه سر می خورد وپیش می رود . اما روی زمین زشت وکند راه می رود .از روی آب نیز به دشواری به هوا می پرد ، باید مدتی روی آب بدود تا بتواند پرواز کند ولی وقتی در هوا به پرواز درآمد باز شکوه ووقارش را بازمی یابد وبا سرعت وقدرت پرواز می کند . قوها ، مثل غازها با آرایشی شبیه شکل 8 پرواز می کنند .
بیشتر وقت قو به شنا می گذرد وسهم عمده ای از غذای خود را از آب به دست می آورد . قو برای این کار سر وگردن خود را در آب فرو می برد واز گیاهانی که در قعر آب می رویند ، استفاده می کند . این پرندگان خصوصاً در زمان رشد به آب های پهناور نیازمندند ، چون در صورتی که برای مدت طولانی در خشکی به سر برند ، وزن قابل توجه بدن آن ها ، ممکن است مانع از رشد پاها شود .
منقار قو بلند است . جوجه قوها مایل به خاکستری یا قهوه ای هستند وبه علت همین رنگ پرها ، هنگامی که در دسته های بزرگ ، بالغ ها وجوجه ها با هم ادغام می شوند ، بلافاصله از هم قابل تمییز هستند .
برخلاف تصوری که ممکن است از جثه بزرگ قو در ذهن تداعی شود . آن ها پروازگران ماهر وقدرتمندی هستند ومی توانند صدها مایل مهاجرت کنند . جالب این که دسته های مختلف قو هر ساله به همان جایی باز می گردند که پاییز وزمستان سال قبل در آن جا به سر برده بودند .
این قوهای عظیم الجثه که طول بال هایشان به 5/2 متر می رسد ، در گذشته به دلیل پرهایشان به شدت شکار می شدند وروبه انقراض داشتند . امروزه توجه به قوانین حفاظت منابع طبیعی تعداد این قوها افزایش یافته است .
در برخی از مناطق جهان گله های بزرگی از قوهای بالغ وقوهای خاکستری رنگ جوان را می توان دید که برای خوردن دانه جمع شده اند . گاه می توان آواز دسته جمعی آن ها را از فاصله سه کیلومتری شنید .
ایران نیز از مناطقی است که هر ساله در فصل پاییز وزمستان میزبان قوهای مهاجر است . بخش های مختلف ایران در این موقع از سال پذیرای قوهای گنگ وقوهای ترومپت زن است که از مناطق مختلف به این سوی می آیند .
قو به عنوان پرنده زینتی برای استخرها وپارک ها نگهداری می شود وبرخلاف زیبائی با شکوه صدای دلکشی ندارد . پرهای قو ومخصوصاً پرهای ریز سینه آن بسیار نرم ومعروف است ودر ساختن بالش ولحاف مصرف دارد واز نرمی ضرب المثل شده ، می گویند : فلانی توی پر قو خوابیده ویا بزرگ شده که کنایه از راحتی وآسایش است . گوشت قو چرب وتا حدی سفت است وزیاد مورد پسند ومطبوع نیست .fi hnhli lvh[ui ;kdn

نژادهای قو :
جنس قو شامل گونه های زیر است :
قوی سیاه Black swan با نام علمی Cygnus atratus
قوی ترومپت زن Trumpeter swan با نام علمی Cygnus buccinator
قوی سوت زن یا توندرا Whistler or tundra Swan با نام علمی Cygnus columbianus
قوی فریاد کش Whooper swan با نام علمی Cygnus Cygnus
قوی گردن سیاه Black necked swan با نام علمی Cygnus melanocorypha
قوی گنگ mute swan با نام علمی Cygnus olor
قوی کوچک Swan Bewick s با نام علمی Cygnus Bewicki


1 . قوی گنگ Mute Swan :
نام علمی آن Cygnus olor است . طول این پرنده 153 سانتی متر است ورنگ تمام بدنش سفید است . جثه اش به اندازه « قوی فریاد کش » ، ولی بزرگ تر از « قوی کوچک » است ونشانه تشخیص آن از هردوی آن ها ، منقار نارنجی با قاعده برآمده وسیاه می باشد . منقار پرنده نر اندکی بزرگ تر از منقار پرنده ماده است . پرنده ای با شکوه است که هنگام حرکت در آب گردنش را به شکل زیبایی خم می کند ومنقارش را رو به پایین می گیرد . هنگام شنا ، اغلب شاهپرهای بال را بلند می کند . پاهای این قو سیاه است وبه ندرت ممکن است خاکستری باشد . دم برجسته قوی گنگ آشکارا برجسته وبرتر از انواع دیگر است . پروازش پرتوان ومستقیم است که در این حالت گردنش کشیده ، در امتداد بدن قرار می گیرد . پرنده نابالغ به رنگ قهوه ای چرکی است وتا سال دوم ، به تدریج ، پر وبالش سفید می شود . این پرنده از گیاهان آبزی وغلات تغذیه می کند . صدای این پرنده در فصل تولید مثل ، خشن ونعره مانند است اما در بقیه فصول آرام است . جز در فصل زاد وولد همیشه به طور دسته جمعی زندگی می کند وگاهی به صورت گله های خیلی بزرگ دیده می شود .

2 . قوی ترومپت زن Trumpeter swan
نام علمی آن Cygnus buccinator است . این نوع قو ، بزرگ ترین ونادر ترین نوع قو در جهان می باشد وبرخی براین باورند که نسل این نوع قو در معرض خطر انقراض بوده وباید برای حفظ نسل آن اقدامات جدی در سراسر جهان معمول گردد .
قوی ترومپت زن در مناطق شمالی ، چمنزارها وپارک های طبیعی سرتاسر کانادا وایالات متحده آمریکا از جیز بای تا سلسله جبال راکی ودر جنوب از میسوری تا وایومینگ پراکنده اند در کانادا این پرنده در مناطق مرکزی آلبرتا ، ساکسچوان ، مانیتوبا ودر طول سواحل جیمزبای اونتاریو تا ایالت کبک زندگی می کند . تعداد کل آنان مشخص نیست .

3 . قوی فریاد کش Whooper Swan :
نام علمی آن Cygnus Cygnus است . این پرنده 153 سانتی متر طول دارد وبه اندازه قوی گنگ ، اما شبیه قوی کوچک است ، با این تفاوت که گردن ومنقارش بزرگ تر وزردی روی منقارش بیشتر است . منقار این پرنده ، از قاعده تا نوک زرد ونوک منقار وابتدای آن سیاه است . این نوع قو به علت نداشتن برآمدگی روی پیشانی ، به راحتی از گونه های دیگر قابل تمییزاست . گردن را راست نگه می دارد ودر پایین گردن خمیدگی بخصوصی دارد . بدن آن ها حالتی مربع شکل دارد . پروازش آرام وبی صداست ، اما شبیه قوی گنگ بال زدن محکمی دارد . پرنده نابالغ وجوان ، شبیه نابالغ قوی کوچک است با این تفاوت که سر وگردنش بزرگ تر است . در اولین زمستان ، اغلب پرندگان جوان ، همراه پرندگان بالغ اند . صدای این پرنده شبیه قوی کوچک است .

4 . قوی کوچک Bewick Swan :
نام علمی آن Cygnus Bewicki است .این پرنده 122 سانتی متر طول دارد . از قوهای دیگر کوچک تر است وگردن ومنقاری کوتاهتر دارد ولکه های قسمت زرد منقار رقیق تر بوده وگسترش کمتری دارد . پرنده بالغ شبیه قوی فریاد کش است ، با این تفاوت که زردی منقارش در قاعده ، کمتر از قوی فریاد کش است واز قوی گنگ ، به واسطه رنگ منقار وکوچکی جثه اش متمایز است . گردنش را راست نگه می دارد وصدایش بسیار آرام است . پرنده نابالغ ، شبیه قوی فریادکش است ومنقارش صورتی مایل به بنفش است ، بدون قاعده سیاه رنگ . بال زدنش از قوی گنگ سریع تر است وبیشتر شبیه غازها پرواز می کند .
این پرنده بومی مناطق شمالی روسیه از دلتای کانین Kanin تا دلتای لینا Lena بوده وزمستان ها را در شمال ژاپن ، جزایر انگلستان ، شمال اروپا ، دانمارک وایرلند می گذرانند ولانه های خود را معمولاً در جزایر کوچک در مصب رودخانه ها ودریاچه ها ونزدیک آبگیرهای توندرا می سازد . به صورت مهاجر زمستانی ، در شمال ایران وترکیه ، به طور اتفاقی وسرگردان ، در عراق وشمال غربی عربستان وعمان مشاهده می شود .

5 .قوی توندرایا سوت زن Tundra or Whistler Swan :
نام علمی آن Cygnus columbianus است . نام های دیگر آن قوی توندرا Tundraوقوی سوت زن Whistler Swan است .گونه دیگری از قو است که شباهت بسیاری به قوی فریادکش دارد . علت تسمیه این قو به سوت زن اینست که این قو در هنگام مهاجرت با به هم زدن بال نیرومند خود صدایی شبیه سوت از خود می دهد وهرکسی که در اطراف وجود داشته باشد می تواند این صدا را بوضوح بشنود .
قوی توندرا پرنده ای بزرگ است که اندازه بدن آن متفاوت است اما معمولاً طول بدن پرنده بین 3 تا 4 پا است وطول بال های آن در حدود 7 پا می باشد .قوی توندرا از نظر اندازه بدن کوچک تر از قوی فریادکش است واین یکی از تفاوت های آن با این گونه است .

6 . قوی سیاه Black Swan:
نام علمی آن Cygnus atratus است ودر استرالیا وتاسمانی یافت می شود وبعدها به نیوزلند وقاره اروپا وارد شد . قوی سیاه بیشتر در تالاب های جنوب استرالیا زندگی می کند وتمایلی به زندگی در مناطق شمالی ندارد . این نوع قو در گستره ای از جنوب شرقی تا جنوب غربی استرالیا وجنوب شرقی تاسمانی دیده می شود . این پرنده در آغاز به عنوان حیوان خانگی وارد اروپا شد ولی اکنون می توان آن را به صروت وحشی نیز در این قاره مشاهده کرد . تعداد این نوع قو در نیوساوت ولز استرالیا بچندین هزار تا ده هزار عدد تخمین زده می شود .

7 . قوی گردن سیاه Black neck Swan :
نام علمی آن Cygnus melanocorypha است وبلندی این پرنده 113 تا 137 سانتی متر ووزن آن بین 4 تا 7 کیلوگرم است ودر آمریکای جنوبی زندگی می کند . قوی گردن سیاه کوچک ترین نوع قو در جهان است وهمچنین این قو تنها قوئی است که رنگ بدن آن کاملاً سفید است وتنها رنگ گردن آن مشکی است وخطوط سفیدی در اطراف چشم دارد . قوی گردن سیاه منقاری خاکستری رنگ دارد که در نزدیکی قاعده آن زائده ای سرخ رنگ قرار گرفته است . قوی نر معمولاً به مقدار یک سوم برگ تر از قوی ماده است . قوهای جوان به رنگ خاکستری روشن با منقار وپاهای مشکی می باشند ودر سال بعد رنگ بدن آن ها به رنگ سفید درمی آید .
منبع : کتاب پرورش وبیماری های پرندگان آبزی( اردک، غاز، قو) تالیف دکتر احسان مقدس، انتشارات محمدی، تهران، چاپ اول ، زمستان 1386.