در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه رو شویم. چنانکه کسب موفقیت طی یک دوره پرورش بمعنی عاری از مشکل بودن سایر دوره ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه ای است بسیار ارزنده که می تواند بعنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.
فضای پرورش:
بستر پرورش باید حتی المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه ها یا گله های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر رسیده که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمییز کاری کف آن می باشد. در صورتی که قبلا در بستر ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می شده، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمییز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه های جدید، دمای آنرا به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب استارت شیوع بیماریهایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نمی باشد.
منابع گرما زا:
برای جوجه های ۱-۳۰ روزه می توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیتر های آویزان استفاده نمود.برای مثال از لامپ های حرارتی ۲۵۰ وات می توان برای ۲۵۰ جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده آل آن است که از لامپ های حرارتی پشت جیوه ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت هایی همانند مصرف کمتر برق(۶۰ وات)، نور قرمز(ضد قارچ و باکتری) وهمچنین گرمای بیشتری برخوردار است. به منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه ها را بررسی نمود. به طوری که اگر جوجه ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده باید فاصله را کاهش‌ (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده، باید آنرا افزایش داد (کاهش دما). در اغلب موارد مشکلات ناشی از سرما بوده اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه ها و مرگ زودرس آنها می گردد. در صورت استفاده از لامپ های حرارتی باید در نظر داشت چنانچه هر یک از لامپ ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آنها ایجاد گردد، منجر به افت دما گردیده که در مواقع بحرانی جوجه ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات بعلت خفگی را در پی خواهد داشت.به ادامه مراجعه کنید

گارد یا محافظ جوجه ها:
این مبحث تنها مربوط به جوجه های ۱-۱۰ روزه می باشد. به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه ها را در نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ۳۰ سانتیمتر و شکل آن به صورت مدور باشد به طوری که ۴ گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه ها می باشد حذف گردد. گارد (محافظ ) را باید زمانی برداشت که جوجه ها قادر به پریدن از روی آن بوده که اغلب در ۱۰ روزگی به بعد می باشد. فضای گارد را باید همیشه تمییز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.
ظروف آبخوری و دانخوری:
ظروف آبخوری و دانخوری، حتی الامکان باید از جنس پلاستیک باشد زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می توان آنرا تمییز نمود. ظروف دانخوری جوجه ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا براحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه ها باید از ظرف کشیده و دهن باریک جهت جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دانخوری، برای هر ۵۰ جوجه باید ۲ تا ۳ ظرف آبخوری را تعبیه نمود.
تغذیه:
خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه های این دوره را شامل می شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حائز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان بالاخص مرغ استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول ها باید دارای ۲۸% پروتئین و در سنین بالغ ۲۴% باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می باشد. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول می باشد.
دارو و درمان:
بهترین اقدامات درمانی برای دوره های پرورش، اعمال مدیریت صحیح می باشد. به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین ر‍‍ژیم درمانی برای حصول نتایج ایده آل خواهد بود. از آنجایی که ۸۰% خون را آب تشکیل می دهد، لذا می توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری را در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر ۲ روز یکبار تمییز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول های درمانی، می توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.
کنیبالیسم (همخواری):
مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج و معمول تلقی گردیده که آنرا می توان با توجه به ۲ نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر می باشد. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره ای از مواد تغذیه همچون نمک می تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آنرا سریعا در مراحل آغازین متوقف نمود که در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره ها و منافذ درب ها، کم و تاریک تر نمود. به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگردد، باید گله را نوک چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک چینی، خونریزی مشاهده گردد، می توان از نیترات نقره به منظور جلوگیری از آن استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن می باشد که بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به اینکه کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ۱۵ روزگی به بعد باید هر چند روز یکبار تعدادی از گله را جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آنها را بررسی نمود.
انتخاب تخم برای جوجه کشی:
به منظور انتخاب بهترین تخم ها جهت جوجه گیری باید به مشخصاتی از گله تخمگذار توجه داشت که در ذیل بیان می گردد.
- روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن.
- سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه داری
- عدم اختلال در فرایند جفتگیری
- تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد
- عدم همخونی گله به طوری که در حد (F1) باشد.
- از ذخیره و نگهداری تخم های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود زیرا تخم های بیش از حد درشت درصد هچ پایین را داشته و تخم های ریز نیز جوجه هایی با جثه ضعیف و کوچک را به بار می آورد.
- از ذخیره و نگهداری تخم های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا اینگونه تخم ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماریهای ارگانیسمی در تخم های ترک خورده افزایش می یابد.
از قراردادن تخم های با شکل غیر معمول در دستگاه باید خودداری و تنها از تخم های تمییز و سالم برای جوجه کشی استفاده نمود. شستن تخم ها یا تمییز کردن آنها با پارچه مرطوب توصیه نمی گردد زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماریهای ارگانیسمی بوده، ایجاد می گردد.
ذخیره و مراقبت از تخم:
در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه بعمل نمی آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیشتر از زمان جوجه کشی حائز اهمیت می باشد. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم بعنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوطه موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد.
- تخم ها را باید حداقل روزی ۳ بار جمع آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵F رسیده، باید دفعات جمع آوری را به ۵ مرتبه افزایش داد. تخم ها را به طور کلی ۲ تا ۳ دفعه در صبح و ۱ تا ۲ دفعه در بعد از ظهر جمع آوری نمایید.
- تخم های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می توان با ساب زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه کشی ذخیره و آماده نمود.
- تخم ها را باید در شرایط مرطوب و خنک ( دمای ۱۵ – ۱۴) (رطوبت ۷۵ – ۷۳ درصد) نگهداری نمود.
- تخم را باید به حالتی در شانه های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد.
- در صورت ذخیره تخم ها برای مدت زمانی بیشتر از ۶-۵ روز، باید آنها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آنها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱ روز بوده که توصیه نمی گردد. زیرا با گذشت زمانی بیشتر از آن، درصد هچ تخم ها افت می نماید. هنگام انتقال تخم ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم ها که تقریبا ۱۵ درجه می باشد با دمای معمول هوا منطبق گردد. زیرا در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما شده که موجب کندانس رطویت و وارد آمدن شوک خسارت باری به تخم ها می گردد.
دستگاه جوجه کشی:
برای واحد های بزرگ می توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحد های مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می توان از یک دستگاه جوجه کشی دارای شانه های ستر وسبد های هچر استفاده نمود. به طوری که بعد از ۲۱ روز تخم ها از شانه های ستر برداشته شده، به سبد هچر انتقال یافته و در داخل دستگاه قرار می گیرد. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته بوده که دارای سیستم تهویه مطلوب جهت فراهم آوردن هوای تازه می باشد. در کنار تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم ها، اغلب مشکلاتی که در زمان هچ روی می دهد ناشی از بی دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه می باشد. به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و می تواند مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار آورد. در دستگاههای تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا می باشد، بهترین دما تا ۲۱ روز۹/۹۸ F با تلرانس ۵/۰ F می باشد. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت شده یا تولد زودرس جوجه ها پیش از زمان مقرر را باعث می گردد.
در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ۲۱ باید آنرا روی ۶۰-۵۸% رطوبت نسبی یا ۸۶-۸۴% F قرار داده و در ۳ روز آخر آنرا تا ۶۸% نسبی یا (۹۰F ) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روز های آخر جوجه کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حائز اهمیت است که اکسیژن از روزنه های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیشتری به جوجه برسد.

-->